მანოლი კვირიკაშვილი

შოთა ჩანტლაძე

გია მატარაძე

გია მატარაძე

ბიძინა მინდაძე

გალაქტიონ ტაბიძე

ზურაბ კუხიანიძე

ზურაბ კუხიანიძე

ნუნუ შალვაშვილი

მუხრან მაჭავარიანი

გივი ძნელაძე

რობერტ ბერნსი

რობერტ ბერნსი

რობერტ ბერნსი

საადი

ვახტანგ ჯავახაძე

მანანა აბრამიშვილი

მანანა ჩიტიშვილი

ნელი გაბრიჩიძე

ნელი გაბრიჩიძე

ნელი გაბრიჩიძე

ნელი გაბრიჩიძე

ნელი გაბრიჩიძე

ხუტა ბერულავა.

ივერი კიკილაშვილი

ტაბატაძე

მირზა გელოვანი

მირზა გელოვანი

მირზა გელოვანი

ლერი ბეგიაშვილი

ბერდია ბერიაშვილი

ლადო ასათიანი

მეხსიერებიდან ამოუშლელი წამი.
ბრძოლის ველზე, მტრის ჭურვის ნამსხვრევისაგან განგმირული, დაეცა მოწყალების და.
მისი პირველი და უკანასკნელი მოძრაობა იყო... კაბის ჩამოწევა მუხლებზე.

ცისანა მელუა

ბესიკ ხარანაული

მაკა ჭუჭულაშვილი, გიორგობა

ნაზი კილასონია

კონსტანტინე გამსახურდია

      «ძვირფასო თამარ! გახსოვს, საქართველოს მუზეუმში რომ გიჩვენე პალიმფსესტები... შენ იმ დღეს უყურადღებოდ მისმენდი... პალიმფსესტი ისეთი ეტრატია, რომელზედაც ოდესღაც რაღაც წაუწერიათ, მერე ეს წაუშლიათ, სხვა დაუწერიათ, ასეთ ეტრატს სინათლეზე რომ გახედავ, ძველსაც შეამჩნევ და ახალსაც... ასეთი პალიმფსესტია ჩვენი სულიც. ვიღაც მოდის, აწერს და შლის. აწერს და შლის...»

კონსტანტინე გამსახურდია

      «ეს რა ვნახეთ, ეს რამხელააო, როგორ დგასო, რა ხელმა ააშენაო, რა ტვინმა ააგოო, რა ზურგმა აზიდაო, რა ურემმა მოზიდაო, რა ხალხმა დახატაო, რა მიწამ შვაო, მიწამ კი არა ზეცამ შვაო, ზეციდან ჩამოსულია, ზეციდან კი არა, კლდიდან ამოსულიაო, კლდიდან ამოსული კი არა, ამოზრდილიაო, ჰაუ, რა დიდიაო, ჰაუ, რამხელააო, ჰაუ, როგორ დგასო...»

მორის ფოცხიშვილი

ნინო დარბაისელი

      ბალღობის უმანკოებასა და მოწიფულობის ღირსებას შორის შეიძლება ვიპოვოთ შესანიშნავი არსება, რომელსაც ბიჭი ეწოდება.
      ბიჭები ზომით, წონით თუ ფერით სხვადასხვანაირები არიან. მაგრამ ყველა ბიჭს მაინც ერთი მრწამსი აქვს: რაც შეიძლება მეტი ისიამოვნოს ყოველ წამს, ყოველ წუთს... ხოლო როცა უფროსები ძილის წინ საწოლში ჩაფუთნიან, პროტესტს თავისი ერთადერთი იარაღით – ღრიალით გამოაცხადებს.
      ბიჭებს სად არ ნახავთ: ზევით, ქვევით, რიღაცის ქვეშ შემძვრალს, რაღაცაზე მოქანავეს, რაიმეს გარშემო მორბენალს და საიდანღაც გადმომხტარს. დედებს უყვართ ისინი, პატარა გოგონებს ეჯავრებათ, დიდები არაფრად აგდებენ, ზეცა კი მფარველობს.
      ბიჭი – ეს არის სიმართლე ჭუჭყიანი სახით, სილამაზე გაჭრილი თითით, სიბრძნე მურაბასმული თმით და მომავლის იმედი, რომელცას ჯიბეში ბაყაყი უზის.
      როცა გინდათ, რომ თქვენმა ბიჭმა ვინმეზე კარგი შთაბეჭდილება დატოვოს, სწორედ მაშინ გადაიქცევა მისი ტვინი ჟელედ, სულ გაველურდება, დაემსგავსება ჯუნგლებიდან გამოსულს, რომელიც ისწრაფვის გაანადგუროს მთელი სამყარო და მასთან ერთად თავისი თავიც.
      ბიჭი თავისთავში ახამებს ცხენის მადას, დაშნის მყლაპველის კუჭს, ჯიბისოდენა ატომური ბომბის ენერგიას, კატის ცნობისმოყვარეობას, ორატორის ფილტვებს, იის კდემამოსილებას, ფოლადის ხაფანგის მჭიდეობას და ფეიერვერკის ენთუზიაზმს.
      მას ყველაფერი აინტერესებს: ნაყინი, ჯაყვა, ხმალი, შობის დღესასწაული, სურათებიანი სასაცილო წიგნები, ქუჩის მეორე მხარეს მყოფი ბიჭი, წყლის ბუნებრივი სახე, დიდი ცხოველები, მამა, მატარებლები, შაბათ-დილა და სახანძრო მანქანები.

      მაინცდამაინც არა სწყალობს საკვირადღეო სკოლას, საზოგადოებას, ყოველდღიურ გაკვეთილებს, დაუსურათებელ წიგნებს, მუსიკაში მეცადინეობას, ყელსახვევებს, საპარიკმახეროს, გოგონებს, თბილ პალტოს, დიდებსა და იმ დროს, როდესაც დასაძინებლად ამზადებენ.
      სასაუზმოდ მასზე გვიან არავინ მოდის, სამაგიეროდ ვახშამზე ყველაზე ადრე ცხადდება. მასზე უფრო არავის ახარებს ხეები, ძაღლები და ნიავქარი. მის გარდა არავის შეუძლია ერთ ჯიბეში ჩაიტენოს: ჟანგიანი დანა, ნახევრად გაღირჯნილი ვაშლი, სამი ფუთი თოკი, ორი საღეჭი რეზინა, სამი ნახევარპენსიანი მონეტა, შურდული, რაღაც გამოუცნობი მასალისაგან გაკეთებული გუნდა.
      ბიჭი გრძნეული არსებაა. ის შეგიძლიათ თქვენი კაბინეტიდან გააგდოთ, მაგრამ თქვენი გულიდან კი ვერ განდევნით, შეგიძლიათ ოთახიდან გააძევოთ, მაგრამ გონებიდან ვერაფრით ამოიგდებთ.
      ის თქვენი მეციხოვნეა, თქვენი დამპყრობი, ძალით მიმთვისებელი და თქვენი ბატონ-პატრონი. ჭორფლიანი, ცეროდენა, კატების მადევარი და ყურთასმენის წამღები.
      მაგრამ, როცა თქვენ, საღამოს, შინ დამსხვრეული იმედებითა და ოცნებებით ბრუნდებით, მას შეუძლია ეს იმედები და ოცნებები დაგიბრუნოთ ორად-ორი ჯადოსნური სიტყვით:
      – მამა მოვიდა!

ალან ბეკი

      მისმინე შვილო, მოგმართავ, როცა შენი პატარა ხელი ლოყის ქვეშ ამოგიდვია და მშვიდად გძინავს. მე მარტო შემოვიპარე შენს ოთახში. რამოდენიმე წუთის წინ, როცა გაზეთს ვკითხულობდი, დანაშაულის გრძნობამ წამომაგდო და მომიყვანა შენს საწოლთან. აი, რაზე ვფიქრობდი, ჩემო ბიჭუნა: დილით მე შენზე გულმოსული ვიყავი, სკოლაში წასვლამდე დაგტუქსე, რადგან იმის ნაცვლად რომ პირი დაგებანა, სახეზე სველი ტილო გადაისვი, გიყვირე, როცა რაღაც დაგივარდა იატაკზე, არც საუზმობისას დაგტოვე «ყურადღების» გარეშე, შენ ჩაი დაგეღვარა, კოვზს მაგიდაზე ურტყამდი, პურზე ბევრ კარაქს უსვამდი და მერე უგემურად იღეჭებოდი. სახლიდან რომ გავდიოდი, შენ ხელი დამიქნიე და მომაძახე, «ნახვამდის, მამა». მე კი შუბლშეკრულმა პასუხად რაღაც წავიბურდღუნე.
      სადილობისას ყველაფერი თავიდან დაიწყო. სახლში რომ ვბრუნდებოდი, ეზოში დაგინახე სხვა ბავშვებთან ერთად მუხლებზე დაჩოქილი პატარა ბურთულებით თამაშობდი, შენ დახეული წინდები გიჩანდა. მე შენ ამხანაგების წინაშე დაგამცირე, გაიძულე, რა წინ გამძღოლოდი სახლისაკენ «შენ თვითონ რომ ყიდულობდე წინდებს, ასე გაუფრთხილებლად აღარ მოიქცეოდი» - მამისგან ამის მოსმენა...

      თუ გახსოვს, გაზეთს ვკითხულობდი, შენ მოკრძალებით შემოხვედი ოთახში და კარებთან გაჩერდი, მე გაზეთის ზემოდან გადმოგხედე, გაღიზიანებულმა იმით, რომ კითხვაში ხელი შემიშალეს... «რა გინდა?» გკითხე უხეშად, შენ არაფერი არ მიპასუხე, უცებ მომვარდი, კისერზე ხელები მომხვიე, მაკოცე და გარეთ გავარდი.
      და აი, შვილო, მალე გაზეთი ხელიდან ჩამიცურდა და შიშმა შემიპყრო, რა მიყო ჩემმა ჩვევამ, ყოველთვის ვიღაცას შენიშვნა მივცე, რაღაცაში დავადანაშაულო, და ეს შეგეხებოდა მხოლოდ და მხოლოდ იმიტომ, რომ შენ უბრალოდ, პატარა ბიჭი ხარ, მე კი ბევრს მოვითხოვდი ბავშვისგან და ყველაფერს ვზომავდი ჩემი არშინით, უფროსი ადამიანის არშინით.
      შენს ხასიათში ხომ ძალიან ბევრია კარგი და სათუთი. შენი პატარა გული ისე დიდია, როგორც განთიადისას მზის სხივებში გახვეული მთები, ეს მაშინ გამომჟღავნდა, როცა მომვარდი და მაკოცე ძილის წინ. ახლა სხვა არაფერს არავითარი აზრი აღარა აქვს, ჩემო შვილო. მე სიბნელეში მოვედი შენს საწოლთან და დავიჩოქე.
      ეს ძალიან ცოტაა დანაშაულის გამოსასყიდად, ვიცი, რომ შენ ამ ყველაფერს ჯერ ვერ გამიგებდი, თუნდაც ეს მაშინ მეთქვა, როცა არ გძინავს. მაგრამ ხვალიდან მე შენი ნამდვილი მამა ვიქნები, ვიმეგობრებ შენთან, გავიცინებ, როცა შენ გაიცინებ და მოვიწყენ, როცა შენ მოგეწყინება. მე ენას მოვიკვნეტ თუ იგი შენს გასაღიზიანებლად სიტყვის თქმას დააპირებს. მე ყოველთვის მემახსოვრება, რომ შენ უბრალოდ ჯერ პატარა ბიჭუნა ხარ. ახლა რომ გიყურებ, დაღლილსა და საბანში გახვეულს, გხედავ რომ ჯერ კიდევ პატარა ხარ, განა ამ რამოდენიმე ხნის წინ არ იყო, დედაშენს ხელში აყვანილი რომ დაჰყავდი? მე კი შენგან ბევრს ვთხოულობდი, ძალიან ბევრს. მაპატიე, შვილო!

დეილ კარნეგი

      – აბა სად ვიყავი მაშინ, როდესაც არ ვიყავი? – ჩააცივდა ზღვიდან შინ დაბრუნებულ მამას. როგორ არ გასცინებოდათ, უჩუმრად იცინოდნენ ისა და ცოლი, მხოლოდღა თვალებით. ცოლს მეტადრე ის ამბავი ესეირებოდა, კაცს ვერასდიდებით რომ პასუხი ვერ ეპოვა, არ იცოდა, რა ექნა, როგორ აეხსნა ბიჭისათვის, სად იყო იგი იმ დროს, როდესაც ჯერ კიდევ არ იყო. ამჟამად კი აგრე ეტყოდა, ჩემში იყავი, სანამ ამქვეყნად გაჩნდებოდი, ჩემს სისხლში იყავ, ჩემს წელში, საიდანაც ჩაეღვარე დედის საშოს და, რა რომ გაჩნდი, ამით ჩემი თავი გაინმეორეო. ახლა აგერ მე თვითონ გავქრები, მაგრამ დავრჩები შენში, ჩემს ვაჟიშვილში, რათა შენს შვილებში ვმეორდებოდეო...

ჩინგიზ აითმათოვი

      შენი თავი უნდა დაინახო ბავშვებში, რომ შეძლო დაეხმარო მათ გახდნენ დიდები, ისინი შენი ბავშვობის განმეორებად უნდა ჩათვალო, რათა სრულყო მათში შენივე თავი, და ბოლოს ბავშვების ცხოვრებით უნდა იცხოვრო, რომ მუდამ ჰუმანური პედაგოგი იყო.

შალვა ამონაშვილი.

      – სჯობს დამნაშავეს აპატიო, ვიდრე უდანაშაულო დასაჯო.
      – პრესტიჟი, რომელსაც აღწევ შენს მეგობართა თვალში, აქაოდა გამოჩენილ ადამიანებს ვიცნობო, მხოლოდ იმას ამტკიცებს, რომ თავად არაფერს წარმოადგენ. სომერსეტ მოემი.
      – თავმოყვარეობა ქარით გაბერილი ბუშტია, საიდანაც, თუ უჩხვლეტ, ქარიშხალი გამოიჭრება. ვოლტერი.
      – ჩვენ შეცდომით წავიკითხავთ ხოლმე ცხოვრების წიგნს, ვამბობთ კია, რომ იგი გვატყუებს.
      – მდინარის ამომშრალ კალაპოტს მადლობის გრძნობა არა აქვს წარსულის მიმართ.
      – უბრალო ბალახის მეოხებით ხდება უზარმაზარი დედამიწა სტუმართმოყვარე, ხალხი სასტიკია, მაგრამ ადამიანი - კეთილი.
      – თუ ცხოვრებაში რაიმე შეცდომა დაუშვი, ნუ დააბრალებ შემთხვევითობას. იგი ეძებე შენს თავში, ცხოვრებაში შემთხვევითობაც კი კანონზომიერია.
      – ცხოვრებაში უნდა გქონდეს მიზანი, რომელიც იქნება შენს შესაძლებლობაზე ცოტათი მეტი, რომ შენ ინტერესი არ დაჰკარგო ცხოვრების!
      – აბლაბუდა თავს იკატუნებს, ცვარს ვიჭერო, ბუზებს კი იჭერს.
      – წუთისოფელი არ იწრიტება, რადგან სიკვდილი ბზარი არ არის.
      – ბეღურას ეცოდება ფარშევანგი, მძიმე კუდი აქვსო.
      – მოვა დრო და თქვენც ჩაქრებითო – უთხრა ციცინათელამ ვარსკვლავებს, ვარსკვლავებმა არაფერი უპასუხეს.
      – ვარსკვლავებს არ ეშინიათ, ციცინათელებად მიგვიჩნევენო.
      – მზესუმზირა გაწითლდა, როცა გაიფიქრა, ის უცნობი ყვავილი ჩემი ნათესავიაო.
      – ღრუბლები ანიჭებენ მდინარეებს წყალთა სიუხვეს, ხოლო თავად მთების იქით იმალებიან. რაბინდრანათ თაგორი.
      – ძილს ხელზე სიკვდილის თითი აქვს.
      – როცა არავინ არ გედავება, ენას კბილი დააჭირე, მაშინ ყველაფერი რიგზე იქნება.
      – ადამიანთა უმრავლესობას არ სურს წყალში შესვლა, ვიდრე ცურვას არ ისწავლის. ჰერმან ჰესე.
      – იადონი რომ გალიაში ჭიკჭიკს დაიწყებს, თავისუფლებას ვერ ეღირსება.
      – არაკანონიერია მშიერთან კარგი საჭმლის ჭამა, თუ მასაც არ გაუზიარე.
      – ადამიანი ყოველ მათგანში გადადის, ვისთანაც ერთხელ მაინც უსაუბრია.
      – ადამიანებს ცოდვები არა აქვთ, თუ ყველაფერში დარწმუნებულები არიან (ჯონ სტაინბეკი).
      – ქალები საუბარს იმის უარყოფით ამთავრებენ, რისი მტკიცებითაც დაიწყეს.
      – ჯოჯოხეთი მოკირწყლულია ქალების ენით.
      – მოკუმულ პირში ბუზი ვერ შეფრინდება.
      – რძე სასიამოვნო სასმელია, განსაკუთრებით მაშინ, თუ ორიოდე წვეთ ბრენდის ჩაასხამ შიგ, მაგრამ ძროხასაც ძალიან უნდა განთავისუფლდეს მისგან. აბა რა სასიამოვნოა გატიკნილი ცურით სიარული! (სომერსეტ მოემი).
      – როცა კაცი წყალში ვარდება, მკლავები უნდა მოუსვას. იმას აღარ აქვს მნიშვნელობა, კარგი ცურვა იცის თუ ცუდი, უნდა იცუროს, თორემ დაიხრჩობა.
      – რადგანაც სუროს შეუძლია, ყველანაირ ხეს შემოეხვიოს, ამიტომ ხშირად ქალიშვილს უსიყვარულოდ ათხოვებენ.
      ბეღურა – ხედავ, რა ჟივილ-ხივილი გვჭირდება, რომ გაზაფხული დადგეს?
      თაგვი – ნახეთ კატამ ბეღურა დაიჭირა, აწი ჩვენ, თაგვებს, საშიში აღარაფერი გვაქვს.
      გომბეშო – პროგრესი! რა თქმა უნდა, პროგრესი არსებობს. მაგალითად, ოდესღაც მე მხოლოდ თავკომბალა ვიყავი.
      გომბეშო – ჩემი აზრით, სულაც არ არის საჭირო, გველი ასეთი გრძელი იყოს.
      ჯირკი – თქვენ ამბობთ, რომ მე ადგილიდან არ ვიძვრი? სამაგიეროდ არც ფეხს წამოვკრავ რასმე.
      ბუზი ფანჯრის მინაზე – ახლა მე შევიტყვე, სად არის სამყაროს საზღვარი.

კარელ ჩაპეკი

      – რა არის ის, რასაც მადლობის გარეშე იღებენ, რითაც არ იციან, როგორ სარგებლობენ, რასაც სხვას აძლევენ ისე, რომ არ იციან, სად აქვთ და შეუნჩნევლად კარგავენ. ცხოვრება.
      – რა არის ყველაზე ხანგრძლივი და ყველაზე ხანმოკლე, ყველაზე ჩქარი და ყველაზე ნელი, ყველაზე განყოფადი და ყველაზე განვრცობადი. ყველაზე უგულველყოფილი და ყველაზე დასანანი, ურომლისოდაც არაფერი კეთდება, რომელიც ნთქავს ყოველივეს, რაც პატარაა და აცოცხლებს, რაც დიდია - ეს არის დრო, არაფერია მასზე ხანგრძლივი, რადგან ის მარადისობის საზომია, არაფერია მასზე ხანმოკლე, რადგან ის არ გვყოფნის ჩვენი განზრახვის შესრულებისათვის, არაფერია მასზე ნელი, ვინც ელოდება, არაფერია მასზე სწრაფი იმისთვის, ვინც ერთობა, ის დაუსრულებლად იშლება, პატარა ნაწილებად იყოფა, ყველა უგულველებელყოფს მას, ყველა გამოსთქვამს სინანულს მის დაკარგვაზე, არაფერი კეთდება უიმისოდ, ის გვავიწყებს ყოველივეს, რაც მომავალი თაობებისათვის უღირსია და დიდ ამბებს ამარადისებს.
      – ბავშვები ერთმანეთს ზრდიან, ერთმანეთი გამოყავთ ბავშვობიდან, როგორც დიდებს ბრძოლის ველიდან, ანდა ცეცხლწაკიდებული სახლიდან, რადგან ადამიანის ბუნება საფუძვლიანად ვერც ერთ ასაკს ვერ ეგუება, შემდეგი უფრო ზემო საფეხური მიაჩნია სრულყოფილად და ამიტომაც დაუნანებლად, უკეთესობის იმედით გადადის ერთი ასაკიდან მეორეში, სანამ ბოლო საფეხურს არ მიაღწევს, რომელსაც სიბერე ჰქვია, რომლის იქითაც აღარაფერია და სწორედ მაშინ, ხელმეორედ ამოტივტივდება ხოლმე ადამიანის სულსა და გონებაში მისი ცხოვრების პირველი საფეხური, იმ პირველ საფეხურზე შემომდგარი, სულის შემძვრელად ნორჩი არსება, რომელიც თვითონ იყო ოდესღაც, თუმცა ახლა, ისევე გვანან ერთმანეთს, როგორც თავკომბალა და გომბეშო ანდა თავთავი და დაობებული პურის ყუა, მაგრამ იცის რომ ის, პირველ საფეხურზე შემომდგარი და თვითონ, უკანასკნელ საფეხურზე ჩამომჯდარი, ერთი და იგივე არსებაა, ორად გაყოფილი, არა, ორ უკიდურეს წერტილს შორის გაბმული, გაჭიმული სიმივით, სიმივით კი არა, ჭიაყელასავით, რომელიც სადაცაა გაწყდება, სადღაც შიგნით, საკუთარ არსებაში და ყველაფერი გათავდება, მაგრამ ერთბაშად კი არ მოკვდება, არამედ ნაწილ-ნაწილ, უფრო ზუსტად – ორჯერ, ჯერ პირველ საფეხურზე, მერე უკანასკნელზე, ჯერ თავს მოუკვდება და მერე ქვეყანას, ბავშვობა მხოლოდ მაშინ აჩენს სინანულის გრძნობას, როცა კარგახნის დამთავრებულია იგი, როცა წესიერად აღარც გვახსოვს, როცა ამ სათუთი და ვარდისფერი ჭურჭლის მხოლოდ რამდენიმე ნამტვრევიღა ბრჭყვიალებს დაბერებული სულის კუნჭულში, როგორც ხელმეორედ გათხრილი სამარხის ფსკერზე და როგორც არ უნდა ვეცადოთ, იმ ნამტვრევებიდან ვეღარ შევაკოწიწებთ სწორედ ისეთ ჭურჭელს, როგორიც ის იყო ოდესღაც და მაინც ბოლომდე ვერ ამოვიცნობთ იმ ჭურჭლის დანიშნულებას.
      – სიმართლის ფასი შაურია, რადგან არავის არ ჭირდება იგი. ტყუილი კი ჯადოსნური წამალივითაა, თვალებზე გადაუსვამ და გათავდა, ისეთ სიზმრებს დაგასიზმრებს, გაღვიძება არ მოგინდება. ამიტომაც ღირს უფრო ძვირი. ყველანაირი სიმართლე უბრალოა, ცარიელ-ტარიელია, რაც არის ის არის, არც მეტი, არც ნაკლები, ვერც შეკვეცავ, ვერც გაწელავ, ნალივით მარტივია და ნალივით გამოსადეგი, ოღონდ უნდა იცოდე მისი გამოყენება, როგორც ნალისა, რადგან ნალი ცხენს შუბლზე თუ მიაჭედე, დაასახიჩრებს და გააგიჟებს, ხოლო ფლოქვებზე მოერგება და მოეხმარება კიდეც სიარულში.
      – თუ გინდა რომ დედამაც პატივი გცეს და ცოლმაც, ერთმანეთს უნდა მიუქსიო ისინი, ქალს, დედა იქნება თუ ცოლი, უსიძულვილოდ გაძლება არ შეუძლია. ამიტომ კაბასთან, თავსაფართან და ფლოსტებთან ერთად სიძულვილის საშუალებაც უნდა მისცე, უნდა მიუგდო, როგორც ძაღლს ძვალი, შენვე რომ არ გიკბინოს. დედა პირველ რიგში შვილს შეიძულებს, თუკი შვილმა რძალი არ მოუყვანა, ხოლო ცოლი - ქმარს, თუკი ქმარმა დედამთილიც არ დაახვედრა ოჯახში. ასეთია ქალის ბუნება.
      – ოჯახი თავისებური თეატრია, ცოლ-ქმრობა ძალაუფლებისათვის ომია და ქმარი, თურმე, სულ იმის ცდაშია, ცოლი როგორმე თავის ადგილს მიაჩვიოს, როგორც ლეკვი - თავის ფიჩვებს და თავის ძვალს, მაგრამ ცოლი სულ განზე იწევს, თურმე, სულ მაღლა და მაღლა იცქირება, და იქამდე არ მოისვენებს, ვიდრე ქმარს მათრახს არ ააღებინებს ხელში, ანდა ფიჩვზე ფიჩვს ან ძვალზე ძვალს არ დაამატებინებს, გააჩნია, ვინ უფრო მტკიცე აღმოჩნდება ბოლომდე.
      – ქალი მაშინაა ბედნიერი, როცა ქმარშვილის ქვეშევრდომია. იმიტომ რომ, ნებაყოფლობითი ქვეშევრდომობა იგივე სიყვარულია, რომ გიყვარს, იმიტომ ემსახურები და არა იმიტომ, ქალის ხვედრი როა ასეთი, როგორც ზოგიერთები ამბობენ.
      – ადამიანი სინდისია, სინდისის გარდა, რაც არ უნდა წაართვა, მაინც ადამიანი იქნება, მაგრამ სინდისი რომ წაართვა და სხვა ყველაფერი დაუტოვო, ვეღარ იქნება ადამიანი. სიკვდილის მერეც ადამიანისაგან მარტო სინდისი რჩება, სინდისი იგივე სულია ადამიანისა, ანუ, სული იგივე სინდისია, აქედან თავისთავად შეგვიძლია დავასკვნათ, რომ თუკი რამე ყოფილა, სინდისი ყოფილა უკვდავი, ოღონდ, ისეთივე სუფთა, როგორიც თოვლი დევს უშბაზე, ისეთივე მშვიდი, როგორი მშვიდიც კვერცხია ბუდეში და ისეთივე მტკიცე, როგორი მტკიცეც ჩვილის გრდემლია, მუყაოს ფარი და პანტის ზარბაზანი, დიახ, ჩვილის გრდემლი, მუყაოს ფარი და პანტის ზარბაზანი, რამდენადაც მათი სიმტკიცე უსაზღვრო რწმენისა და შეუვალი გულუბრყვილობის ნაზავია და სხვა არაფერი.
      – ვიდრე ადამიანს სინდისი აწუხებს, ყველაფერს ეშველება კიდევ, რადგან მთავარი ის კი არ არის, ღმერთმა ტალახისაგან რომ შექმნა ის, არამედ, მთავარია, თავისი სული რომ ჩაჰბერა იმ ტალახს.
      – მოწყალების მიღება საკუთარი უმწეობის აღიარებაა, ხოლო მოწყალების გაცემა საკუთარი უპირატესობის დასამტკიცებლად ჭირდება ადამიანს. ამ ქვეყანაზე ტყუილად არავინ არაფერს იძლევა, მაგრამ ძლიერია არა ის, ვინც იძლევა, არამედ ის, ვინც არ იღებს.
      – ძაღლსაც უნდა ჰქონდეს ერთი თავისი ადგილი, საკუთარი სითბოთი და საკუთარი სუნით გაჟღენთილი, სადაც დაწვება, დაეძინება და გულხელი დაეკრიფება.
      – უვიცობის პატიება არ შეიძლება.
      – თევზაობა იქამდე არ მოიშლება, ვიდრე თევზი ანკესის ყლაპვას არ მოიშლის.
      – ადამიანი წისქვილივითაა, რასაც დააყრი, დაფქვავს, მაგრამ წისქვილისაგან განსხვავებით, ის მაინც უნდა იცოდეს, რასა ფქვამს.
      – კაცის ოცნება და ლობიოს ყვავილი ძალიანა ჰგავს ერთმანეთს. ორივეს მაღლა-მაღლა უყვარს ძრომიალი.
      – სინდისი და ნამუსი ტანსაცმელს ჰგავს, რაც უფრო მეტად არის შელახული, მით უფრო დაუდევრად ეპყრობი.
      – გულღია და ალალმართალი კაცი მოგისმენს, მერე თვითონაც გულს გადაგიშლის, ბოროტი კი მოგისმენს, თან საჭმლის ჭამას დაიწყებს და მერე შენც მიგაყოლებს.
      – საერთო ფეხსადგილში ერთნაირად გაჭირვებული ხალხი იყრის თავს და არა ერთნაირად მოაზროვნე.

ოთარ ჭილაძე

      ბალახის ღერო არ ცდილობს ბაობაბის ხედ გადაიქცეს, ამიტომ დედამიწა მომხიბვლელი მწვანით იმოსება.

რაბინდრანათ თაგორი

      – აი, რა ვისწავლე თეატრში: მსახიობს, რომელიც კოჭლს განასახიერებს, ყოველ ნაბიჯზე კოჭლობა არ სჭირდება. საკმარისია, მხოლოდ საჭირო მომენტში იკოჭლოს, რაც უფრო მეტ სიძუნწეს გამოიჩენს, მით უფრო დამაჯერებელი იქნება მისი კოჭლობა, მთავარია იმ საჭირო მომენტს მიაგნოს, როცა იგრძნობს, მიყურებენო და მხოლოდ მაშინ ჩაჰკრავს ფეხს, ამას სიმულიანტობად ჩაუთვლის ყველა, თუ გამუდმებით ითრევს ფეხს, მაშინ გვავიწყდება, რომ ის კოჭლია, თუ ხანდახან თავს მოგვაჩვენებს, სულაც არ ვკოჭლობო და მაშინვე წაიკოჭლებს, როგორც კი თვალს მოვაცილებთ, მაშინ გვჯერა მისი, მივიღოთ ეს სახელმძღვანელოდ! ხის ფეხი ნამდვილად გამუდმებით კოჭლობს, ოღონდ ჩვენ ასე გამუდმებით ვერ ვამჩნევთ მას, ამიტომ მართებს თავის მოჩვენების ხელოვნებას მხოლოდ შესაფერი მომენტების დაჭერა. უეცრად რომ გაგვახსენდება, ეს კაცი კოჭლიაო, სირცხვილი დაგვწვავს, მისი მძიმე ხვედრი რომ დავივიწყეთ, და სწორედ ამ სირცხვილის გამო გვჯერა მისი, ასე რომ, სიმულიანტს გამუდმებით კოჭლობა სულაც არ სჭირდება, ხანდახან თამამად შეუძლია შეისვენოს.

მაქს ფრიში.

      – რა არის ნორმალური ადამიანი? ის, ვისაც არასოდეს არაფერი სისაძაგლე ჩაუდენია, მაგრამ ნუთუ მას გულშიაც არ გაუვლია ასეთი რამ? შეიძლება თვითონ არ გაუვლია, მაგრამ რაღაცამ გაიფიქრა მის გულში, ჩაესახა ათი ან ოცდაათი წლის წინათ, იქნებ თავი დაიცვა მისგან და დაივიწყა. ჰოდა, აღარ ეშინოდა, რადგან იცოდა, რომ ამას არასოდეს განახორციელებდა. ახლა კი წარმოიდგინეთ, რომ მოულოდნელად, დღისით-მზისით, სხვა ადამიანებებით გარემოცული ხვდები მას ხორცშესხმულს, შენთან მოჯაჭვულს, ხელშეუვალს. რას იზამ მაშინ? რა იქნება?

სტანისლავ ლემი

ფელიქს კრივინი

– ბოლია, ბოლია, ხბო წითელია, ამან დაკლა, ამან გაატყავა, ამან დაჭრა, ამან კიდევ შესანსლა, ვცემოთ, ვცემოთ ბერიკაცსა!       – ყვავო, ყვავო, ყვანჩალაო, დედაშენი დამხვრჩალაო, წასულა, უძებნიათო, მისულა, უნახიაო, უნახიაო, უცინიაო, ულხენიაო და ფრრრ!       – აჩუ, აჩუ ცხენო! შე კუდმოსაჭრელო, ჯერ ქერი არ გიჭამია, საით გაგაჭენო!       – კიკლი, კიკლი, კიბესა, როსტომაანთ ციხესა, ზედ კურდღელი წამომჯდარა, აწკაპუნებს ყურებსა!       – მტირალა, მტირალა, ხბორებს ჩამოგილალავ, თუ ხბორები არ გინდა, ღორებს ჩამოგილალავ!       – გაზაფხული დადგაო, ხეში წყალი ჩადგაო, ჩიტმა ჩიორამაო, საძირკველი გადგაო!       – ქუხი, ქუხი, მაგარა, ჩემი წელი მაგარა! ფშაური ნატირალი        მაჰკვდი, ბეჩავო – იერემო, დასდევა სიღარიბის ჯოხი.        მიწანიმც დაილოცებიან – შიშველნი მოგიმალნა ხორცნი. * * *        მტერსა რომ მტრობას უწევდეს – ვაჟკაცის შესაფერია.        ვისაც მტრის მტრობა აშინებს, ქვეყნად ის არაფერია.        არც მაუხდება აბჯარი, არც ომში წასასვლელია.        არც ვაჟკაცებში ხსენდების, არარად ჩასათვლელია.        უნდა გაზარდოს დედამა ვაჟი მტრის გამჯავრებელი,        აუგის მთქმელი არ იყოს, არც ფეხის დამწყნარებელი,        არც აშინებდეს სიკვდილი, სიცოცხლის გამმწარებელი.

* * *

ფერეიდნელ ბავშვთა სურათები აღებულია კახა მულიანის პირადი ფოტო-არქივიდან