ტომ ტრიერი – TOM TRIER

უმცირესობის საკითხთა ევროპული ცენტრი
EUROPEAN CENTRE for MINORITY ISSUES (ECMI)


         2011 წლის 2 დეკემბერს ჩემი მეგობრისგან, ბატონ ტომ ტრიერისგან მივიღე მოწვევა ქართველი ჟურნალისტის და ფოტოგრაფის თემო ბარძიმაშვილის ფოტო-გამოფენის გახსნაზე „არაღთქმული მიწა – მესხების გრძელი გზა შინისაკენ“, რომელიც გაიმართა ლიტერატურის მუზეუმში (გ. ჭანტურიას ქ. 8, თბილისი).
         გამოფენა ასახავდა მესხი თემების ყოფას საქართველოში, აზერბაიჯანში, ყირგიზეთსა და თურქეთში და იკვლევდა მათი კულტურის, თვითმყოფადობის, რელიგიისა და სამშობლოს აღქმის სხვადასხვა ასპექტებს. ამასთან, საოჯახო არქივების მეშვეობით გამოფენაზე გაცოცხლებული იყო თანამედროვე მესხების მოგონებები დეპორტაციის შესახებ.
         გამოფენა გაიმართა ევროკავშირის მიერ დაფინანსებული პროგრამის „1940-იან წლებში საქართველოდან გადასახლებულ პირთა და მათი შთამომავლების რეპატრიაციის ხელშეწყობა“ ფარგლებში და განხორციელდა უმცირესობის საკითხთა ევროპული ცენტრის მიერ ორგანიზაციასთან მოძრაობა შიმშილის წინააღმდეგ თანამშრომლობით.
         გამოფენა შესავალი სიტყვით გახსნა ბატონმა ტომ ტრიერმა (სინქრონული თარგმანი – ჟანა სუმერლენდი). მოწვეულ სტუმრებს ტკბილმოუბარი ქართულით მიესალმა ბატონი ოლივერ რაისნერი.


       ტომ ტრიერი (დანია) – დანიურ-გერმანული კვლევითი ფონდის „უმცირესობის საკითხთა ევროპული ცენტრის“ (ECMI) უფროსი ასოცირებული მკვლევარი, ხოლო 2005 წლიდან – ცენტრის რეგიონალური დირექტორი კავკასიაში. მიღებული აქვს განათლება სოციალურ ანთროპოლოგიაში და მუშაობდა აღმოსავლეთ ევროპაში და დსთ-ის ქვეყნებში, კერძოდ კი კავკასიაში, ეთნონაციონალური ურთიერთობებისა და მიგრაციის საკითხებზე. ბოლო ათწლეულის განმავლობაში ტომ ტრიერი მუშაობდა კავკასიის რეგიონში, კერძოდ, ჩრდილოეთ კავკასიაში (ინგუშეთი და ჩეჩნეთი), აზერბაიჯანსა და საქართველოში. იგი არის მრავალი პუბლიკაციისა და სტატიის ავტორი ეთნოპოლიტიკურ საკითხებზე და, ასევე, თანარედაქტორი დეპორტირებული მესხების შესახებ არსებული ძირითადი კვლევისა – „თურქი მესხები გზაჯვარედინზე: ინტეგრაცია, რეპატრიაცია თუ გადასახლება?“ ბერლინი: LIT, 2007 (ანდრეი ხანჟინთან ერთად).


ალექსანდრე ბეგიაშვილი და ოლივერ რაისნერი
ოლივერ რაისნერი და გიორგი ალავერდაშვილი
ტომ ტრიერი და გიორგი ალავერდაშვილი

* * *

       ბატონი ტომ ტრიერი კი ასე გავიცანი – რამდენიმე ხნის წინ ემაილზე მივიღე ასეთი შინაარსის წერილი: „ბატონო გიორგი, მე ყურადღებით გავეცანი თქვენს ვებ-გვერდს ფერეიდნელი ქართველების შესახებ. ვინაიდან მაისის დასაწყისში ფერეიდანშაჰრში ვიზიტი მაქვს დაგეგმილი, სურვილი მაქვს შეგხვდეთ ჩემს იქ გამგზავრებამდე, თუ თქვენ ამისათვის დროს გამონახავთ. მეტი ინფორმაციის მოპოვება მინდა ქართველი მოსახლეობის თაობაზე ფერეიდანში და ამავე დროს იქნებ თქვენ შეძლოთ დამეხმაროთ იქაური ლიდერების, უხუცესების და სხვა აქტიური პირების საკონტაქტო ინფორმაციის მოპოვებაში. ველი თქვენს პასუხს. მე შემიძლია დაგირეკოთ, თუ გამომიგზავნით თქვენი ტელეფონის ნომერს. სამწუხაროდ მე ქართული არ ვიცი, თუმცა ვფლობ რუსულ ენას. პატივისცემით ტომ ტრიერი“.
       წერილი იმდენად სუფთა ქართულით იყო შედგენილი, რომ არც კი მიფიქრია, თუ უცხოელი მწერდა, ამიტომ ჯერ სპორტის სასახლის სალაროებთან შეხვედრა ვთხოვე, ”მისთვის თვალებში რომ ჩამეხედა” და მერე უნდა გადამეწყვიტა, რამდენად იმსახურებდა იგი ამ ინფორმაციის მიწოდებას!!! პასუხის გაგზავნისას ჩემმა ქალიშვილმა სოფიკომ თვალი მოჰკრა უცხო სახელსა და გვარს, რასაც სასწრაფოდ მეორე პასუხიც მიჰყვა...
       გაცნობის შემდეგ გაირკვა რომ ბატონი ტომ ტრიერი ჩვენი, ქართველების სიძე აღმოჩნდა! ის წერილი კი მისი მეუღლის, ქალბატონ ქეთევანის შედგენილი ყოფილა.
       ამ შეხვედრიდან ცოტა ხანში ბატონი ტომი და ქალბატონი ქეთევანი ფერეიდანში გაემგზავრნენ. თავიდან ცოტა გაურკვეველ მდგომარეობაში უგრძვნიათ თავი, ”მაგრამ როცა მაღაზიებზე ქართული წარწერები გამოჩნდა და ეზოებიდან შიგადაშიგ ქართული გადაძახილები გავიგეთ, მაშინვე სიმშვიდე დაგვეუფლაო” – ღიმილით იხსენებდნენ დაბრუნებისას.


ბატონი ტომი ალავერდი-ხანის ხიდთან ისპაჰანში
ქალბატონი ქეთევანი შაჰ-აბასის სასახლის ეზოში

* * *

ცისანა ზურგაშვილი – წავიკითხე და დავათვალიერე! მიხარია გიორგი, რომ ასე გზა და გზა კრიფავ ყველა ცნობასა თუ ამბავს, სურათსა თუ წიგნებს. ღმერთმა გიშველოს და ხელი მოგიმართოს შენს საქმიანობაში. „ამ შეხვედრიდან ცოტა ხანში ბატონი ტომი და ქალბატონი ქეთევანი ფერეიდანში გაემგზავრნენ. თავიდან ცოტა გაურკვეველ მდგომარეობაში უგრძვნიათ თავი, ”მაგრამ როცა მაღაზიებზე ქართული წარწერები გამოჩნდა და ეზოებიდან შიგადაშიგ ქართული გადაძახილები გავიგეთ, მაშინვე სიმშვიდე დაგვეუფლაო” – ღიმილით იხსენებდნენ დაბრუნებისას.“ ცრემლი მომერია მეგობარო...