ირანის ისლამური რესპუბლიკა

სახელითა უზენაესითა

ჩემთვის დიდი პატივია მრავალსაუკუნოვანი კულტურის მქონე ირანის ხალხისა და ქვეყნის სახელით, რომელმაც დიდი სამსახური გაუწია კაცობრიობის ცივილიზაციას, ირანის ისლამური რევოლუციის გამარჯვების ოცდამეცხრე წლისთავთან დაკავშირებით, მივესალმო სპეციალური გამოშვების მკითხველს.        ირანისა და საქართველოს მრავალსაუკუნოვანი ურთიერთობიდან გამომდინარე, ქართველი ხალხი კარგად იცნობს ირანის ხალხსა და მის კულტურას. თუმცა ბოლო საუკუნეში პოლიტიკურ პროცესებს თან ახლდა ირან-საქართველოს ურთიერთობის წყვეტა. ვფიქრობ, პატივცემული მკითხველისათვის თანამედროვე ირანის მოკლე დახასიათება საინტერესო იქნება.        ირანი ახლო აღმოსავლეთის ცენტრალურ ნაწილში - სპარსეთის ყურესა და კასპიის ზღვას შორის მდებარეობს. ირანის მრავალფეროვანი ბუნებრივი პირობების გამო შესაძლებელია ქვეყნის სხვადასხვა მხარეში ერთდროულად წელიწადის ოთხუი დროს ნახვა. ირანის ზეგანი აზიასა და მთელ მსოფლიოში ანტიკური ცივილიზაციების უძველესი ცენტრია. ქრისტეშობამდე მეორე ათასწლეულში დაიწყო არიული ტომების მიგრაცია ჩრდილოეთიდან ირანის ზეგანის მიმართულებით. ჩვენს წელთაღრიცხვამდე 330 წელს აქმენიდების დინასტიამ საფუძველი ჩაუყარა ირანის იმპერიის შექმნას. მას შემდეგ ამ ქვეყანას სხვადასხვა დინასტიები მართავდნენ. 1357 წლის (1979) ბაჰმანის თვეში (იანვარ-თებერვალი) ირანელმა ხალხმა იმამ ხომეინის მეთაურობით დაამხო ორიათას ხუთას წლოვანი მონარქიული მმართველობა და მოსახლეობის 99,8 პროცენტის მხარდაჭერით ჩამოაყალიბა ისლამური რესპუბლიკა.        ირანის ისლამური რესპუბლიკა მისი არსებობის მანძილზე მრავალ დაბრკოლებას წააწყდა, ამასთან, ჰქონდა მნიშვნელოვანი წარმატებებიც. გარეშე და შიდა საფრთხეების პირობებში ისლამური რევოლუციის მონაპოვართა დაცვა, 8-წლიან ომში ირანელი ხალხის ღირსეული გამარჯვება, ომის ნანგრევების აღდგენა, ხალხისა და ხელისუფლების თანამშრომლობის გაღრმავება ყველა დონეზე და სისტემის საფუძვლების გამყარება, ირანის ისლამური რესპუბლიკის რეგიონალური და მსოფლიო როლის ამაღლება რეგიონულ და საერთაშორისო ასპარეზზე, ამ მიღწევათა ნათელი დადასტურებაა.        ამჟამად, ირანის ისლამურ რესპუბლიკაში თავისუფლება, დამოუკიდებლობა და ჩაგვრის წინააღმდეგ ბრძოლა წარმოადგენს ეროვნული თანხმობის სამ ძირითად ლოზუნგს. გარდა ამისა, ირანული საზოგადოება დიდ მნიშვნელობას ანიჭებს კანონის უზენაესობის დაცვას, კანონიერი უფლებების ფარგლებში დიალოგის, პლურალიზმის, სამართლიანობის, შემწყნარებლობის, თანხმობისა და სამოქალაქო საზოგადოების დინამიური და სტაბილური კურსის განვითარებას. ირანის ბოლო წლების სოციალურ-პოლიტიკური მოვლენები გარკვეულწილად მის საგარეო პოლიტიკაშია ასახული. ისეთი ცნებები, როგორიცაა დაძაბულობის განმუხტვა, დიალოგი და თანამშრომლობა, წარმოადგენს ირანის ისლამური რესპუბლიკის საგარეო პოლიტიკის ახალ მიმართულებებს. ირანის ისლამური რესპუბლიკის მთავრობამ რამდენიმე წლის წინათ ქვეყნის განვითარების 20-წლიანი პროგრამა შეიმუშავა, რომელიც დაყოფილია 5-წლიან ეტაპებად. ჰიჯრის კალენდრით 1404 (2025) წლისთვის ამ პროგრამის განხორციელების შედეგად, ირანი გადაიქცევა განვითარებულ სამრეწველო, ეკონომიკურ და სამეცნიერო შესაძლებლობების მქონე ქვეყნად.        ირანის ისლამური რესპუბლიკის საგარეო პოლიტიკური კურსი ითვალისწინებს რეგიონულ და საერთაშორისო დონეებზე მეზობლებსა და სხვა ქვეყნებთან კეთილმეზობლური, ორმხრივი ურთიერთობების დამყარებას. ამ კუთხით, საქართველოსთან ურთიერთობის განვითარებას ყოველთვის დიდი მნიშვნელობა ენიჭებოდა.        ბირთვული ენერგიის საკითხი დღეისათვის ერთ-ერთი მნიშვნელოვანი თემაა. იმ დროს, როდესაც ირანის ისლამური რესპუბლიკა ბირთვული ენერგიის მშვიდობიან გამოყენებას მიიჩნევს ყველა ერის უპირობო უფლებად, ზოგიერთი ქვეყანა ცდილობს ბირთვული ტექნოლოგიების გამოყენება საკუთარ პრიორიტეტად გამოაცხადოს. სწორედ ამის გამო, თეირანი გეგმავს ატომური ენერგიის საერთაშორისო სააგენტოს ზედამხედველობით ბირთვული ენერგიის მშვიდობიან გამოყენებას.        თეირანის დადანაშაულება, ვითომ მალულად ბირთვული იარაღის შექმნის მცდელობაში, ზოგიერთი ქვეყნის მხრიდან ხდება იმ დროს, როდესაც ირანის ისლამური რესპუბლიკის რელიგიური საფუძვლები ძირეულად ეწინააღმდეგება ისეთ ცნებებს, როგორიცაა მასობრივი მკვლელობა და გენოციდი.        მოხარული ვართ, რომ ირანის საგარეო პოლიტიკის ახალი ხედვა, განსაკუთრებით ჩვენი ქვეყნის ბირთვული პროგრამის საკითხის მოგვარბის მიზნით დაწყებული კონსტრქციული დიალოგის გაგრძელება, ხელს უწყობს რეგიონულ და საერთაშორისო დონეზე თანხმობის, თანამშრომლობისა და მშვიდობის განმტკიცებას. მისი აღმატებულება დოქტორ აჰმადინეჟადის მიერ შემოთავაზებული წინდადება მშვიდობისა და სამართლიანობის მსოპლიო ფრონტის შექმნის შესახებ, რომელსაც მხარს უჭერენ 21-ე საუკუნის თავისუფლებისმოყვარე ერები, წარმოადგენს მსაფლიო პოლიტიკაში ირანის ხედვის აღიარების მკაფიო მაგალითს. გასული წლების განმავლობაში ასეთი პოლიტიკის შედეგად ირანის ურთიერთობის განვითარება ყველა ქვეყანასთან, განსაკუთრებით კი კავკასიის რეგიონთან შესამჩნევი გახდა. ირანის ისლამური რესპუბლიკა კვლავინდებურად, მისი დიდი პოტენციალის გათვალისწინებით, საქართვლოსთან თანამშრომლობის გაღრმავებისთვის აცხადებს მზადყოფნას.        დასასრულ, ორი ქვეყნის მეგობრული ურთიერთობის განვითარების გზაზე მაღალ ღმერთს შევთხოვ ირანისა და საქართველოს სახელმწიფოების და ერების კეთილდღეობასა და წარმატებას.

მოჯთაბა დამირჩილუ ირანის ისლამური რესპუბლიკის სრულუფლებიანი და საგანგებო ელჩი საქართველოში სტატისტიკური მონაცემები ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ ისტორია       ირანის ზეგანი აზიის უძველესი ცივილიზაციების აკვანია. ჩვენ უტყუარი ფაქტები გვაქვს იმისა, რომ ამ ზეგანზე უხსოვარი დროიდან ცხოვრობდა სხვადასხვა ხალხები, თუმცა ზუსტი თარიღი მათი დაფუძნებისა ჯერაც არაა ცნობილი. ირანის ზეგანის არიელებით დასახლება ქ. წ. მეორე ათასწლეულიდან დაიწყო, ხოლო ქ. წ. 550 წელს აქემენიდთა დინასტიამ პირველი დიდი ირანული იმპერია დააარსა. მას შემდეგ ირანს სხვადასხვა დინასტიები, მათ შორის სელევკიდები, პართელები, სასანელები, ომაელები, აბასელები, საფარიდები, სამანიდები, ბუიდები, ღაზნელები, სელჯუკები, ხორეზმშაჰები, ილხანები, მოზაფარიდები, თემურიდები, თურქმენები, სეფიანები, ავშარები, ყაჯარები და ფეჰლევიანები მართავდნენ. 1357 (1979) წლის ბაჰმანის თვეში, აიათოლა (იმამ) ხომეინის ხელმძღვანელობით განხორციელებული ისლამური რევოლუციის შედეგად დაემხო ირანის 2500 წლოვანი მონარქიული წყობა და ჩამოყალიბდა ირანის ისლამური რესპუბლიკა. გეოგრაფიული მონაცემები       ირანი აღმოსავლეთ აზიის შუაგულში მდებარეობს და კასპიის ზღვას სპარსეთის ყურესთან აერთებს, ხოლო აზიის აღმოსავლეთს მის დასავლეთთან. ირანში მრავალფეროვანი კლიმატია, სუბტროპიკულიდან სუბპოლარულამდე და ქვეყნის სხვადასხვა ნაწილებში ოთხივე სეზონს შეიძლება შეესწროთ.        • ფართობი: 1648195 კმ2 (მსოფლიოში მე-17)        • კლიმატი: ნახევრად მშრალი. ნალექის რაოდენობა საშუალოდ 250 მმ წელიწადში.        • ადგილმდებარეობა: შუა აღმოსავლეთი, დასავლეთ აზია.        • მეზობელი ქვეყნები: თურქმენეთი, აზერბაიჯანი, რუსეთი, ყაზახეთი (კასპიის ზღვის სანაპიროს მხრიდან), ომანი, არაბთა გაერთიანებული საემიროები, საუდის არაბეთი, ბაჰრეინი, კატარი (სპარსეთისა და ომანის ყურის მხრიდან), სომხეთი, თურქეთი, ერაყი, კუვეიტი, პაკისტანი და ავღანეთი.        • ოლქების რაოდენობა: 30        • ქალაქები: 982        • სოფლები: 68122        • მეზობელ ქვეყნებთან არსებული საზღვრის სიგრძე: 8731 კმ        • სანაპირო ზოლის სიგრძე: 2700 კმ მოსახლეობა და ადამიანური რესურსები       ცნობილია, რომ ახალგაზრდობა ირანში მოსახლეობის უმრავლესობას წარმოადგენს და მათ პრობლემებზე ზრუნვა, მათი ნიჭის სხვადასხვა სფეროში აქტიური გამოყენებისათვის ნიადაგის მომზადება ერთ-ერთი უმთავრესი ამოცანა გახლავთ.        • მოსახლეობა სულ: 67.47 მლნ        • ქალაქის მოსახლეობა: 44.77 მლნ        • სოფლის მოსახლეობა: 22.70 მლნ        • მოსახლეობის სიმჭიდროვე: 41.6 %        • მოსახლეობის ზრდის მაჩვენებელი: 1.4 %        • უმუშევრობის მაჩვენებელი: 12.6 %        • აქტიური მოსახლეობა: 21.6 მლნ        • სახელმწიფო მოხელეთა რაოდენობა: 2.293 მლნ        • ძირითადი ოფიციალური რელიგია: შიიტური ისლამი (ისნა-აშარი) (მოსახლეობის დაახლოებით 99.56 %-ის რელიგია)        • მთავრობის მიერ ოფიციალურად აღიარებული სხვა რელიგიები: ზოროასტრიზმი, იუდეველობა, ქრისტიანობა        • ოფიციალური ენა: სპარსული        • დამწერლობა: სპარსული ანბანი შედგება 32 ასოსაგან        • კალენდარი: მუჰამედ წინასწარმეტყველის (მშვიდობა მიანიჭოს უფალმა მის სულს) ჰიჯრა (იმიგრაცია), რომელიც იანგარიშება მზის კალენდრის მიხედვით. მთავრობა       1357 წლის ბაჰმანში (1979 თებერვალი) ფეჰლევიანთა დამხობის შემდეგ ირანის მოსახლეობამ ქვეყანაში ახალი პოლიტიკური სისტემის ჩამოყალიბების მიზნით გამართულ რეფერენდუმზე ერთსულოვნად (99.8 %) მისცა ხმა ირანის ისლამური რესპუბლიკის გამოცხადებას.        • მმართველობის ფორმა: ისლამური რესპუბლიკა        • ირანის ისლამური რესპუბლიკის დაარსების თარიღი: 1357 წლის 22 ბაჰმანი (1979 წლის თებერვალი)        • სტრუქტურა: უმაღლესი ლიდერი დგას სასამართლო, აღმასრულებელი და საკანონმდებლო ხელისუფლების სათავეში, ხოლო პრეზიდენტი მეთაურობს ხელისუფლების აღმასრულებელ შტოს. უნდა აღინიშნოს, რომ სამივე ხელისუფლება-სასამართლო, აღმასრულებელი და საკანონმდებლო, ერთმანეთისაგან დამოუკიდებელია. პრეზიდენტი აღმასრულებელი ხელისუფლების მეთაურია და მას ირჩევენ პირდაპირი სახალხო არჩევნების გზით 4 წლის ვადით. აღმასრულებელი ხელისუფლება წარმოდგენილია 21 მინისტრითა და იმ ორგანიზაციებისა თუ დაწესებულებათა მეთაურებით, რომელთაც უშუალოდ პრეზიდენტის მოადგილეები ხელმძღვანელობენ.        • საკანონმდებლო ხელისუფლება: ერთპალატიანი ისლამური საბჭოს კრება – პარლამენტი, ანუ მაჯლესე შურაიე ესლამი შედგება 290 დეპუტატისაგან, რომლებსაც ირჩევენ საყოველთაო არჩევნების ვადით, ასამბლეის სპიკერს ირჩევენ დეპუტატები ერთი წლის ვადით. სასამართლო ხელისუფლება: სასამართლო ხელისუფლების მეთაურს ნიშნავს უმაღლესი ლიდერი ხუთი წლის ვადით.        • რეგლამენტაციის საბჭო: შედგება 34 წევრისაგან, მათ შორის სამეთვალყურეო საბჭოს ყველა წევრისაგან.        • სამეთვალყურეო საბჭო: იგი შედგება 12 წევრისაგან (6 კომპეტენტური იურისტი, რომელთაც ნიშნავს უმაღლესი ლიდერი და 6 იურისტი, რომელთაც სასამართლო ხელისუფლების მეთაური პარლამენტის წევრთაგან ირჩევს)

ეკონომიკური მაჩვენებლები       • ვალუტა: რიალი        • წლიური ბიუჯეტი: 968000 მილიარდი რიალი        • ლიკვიდურობა: 418000 მილიარდი რიალი        • სამრეწველო პროდუქციის ზრდის წილი: 7.4 %        • იმპორტი: 28.795 მილიონი აშშ დოლარი        • იმპორტი – ძირითადი მიმართულებები: მძიმე ტექნიკა (მანქანები), საკვები და მეცხოველეობის პროდუქტები, ქიმიური პროდუქტები, ასევე ელექტრონული და ელექტრო ნაწარმი.        • ექსპორტი: 33.788 მილიონი აშშ დოლარი        • ექსპორტი: – ძირითადი მიმართულებები: ნავთობი, გაზი, სასოფლო-სამეურნეო პროდუქტები, ხალიჩები, ხიზილალა, ფისტა, რკინა, ფოლადი, საინჟინრო და ტექნიკური დანადგარები და ასევე მოწყობილობები, რომლებიც გამოიყენება მომსახურების სექტორში.        • შემოსავალი ერთ სულზე: 12335000 რიალი (დაახლოებით 1600 აშშ დოლარი)        • ძირითადი სავაჭრო პარტნიორები: ემირატები, გერმანია, იტალია, იაპონია, დიდი ბრიტანეთი, სამხრეთ კორეა, თურქეთი და ინდოეთი.        • ექსპორტის მწარმოებელი ორგანიზაციები: 6300        • საგარეო ვალი: 12 მილიარდი აშშ დოლარი        • საგარეო მიმოცვლის მარაგი: 9.527 მილიარდი აშშ დოლარი        • ინფლაციის დონე: 14 % სასოფლო-სამეურნეო სექტორის მაჩვენებლები       • სახნავი მიწები: 14.4 მილიონი ჰექტარი        • სასოფლო-სამეურნეო და მეცხოველეობის პროდუქტი:        • ხორბალი: 13,5 მილიონ ტონაზე მეტი        • ჭვავი: 3.085 მილიონი ტონა        • ბრინჯი: 2.888 მილიონი ტონა        • სიმინდი: 2 მილიონი ტონა        • ხორცი: 785000 ტონა        • შინაური ფრინველი: 1500000 ტონა        • რძე: 6.720 მილიონი ტონა        • შაქარი: 1350000 მილიონი ტონა        • მწვანე საფარი: 14.22 მილიონი ჰექტარი        • საძოვრები: 90 მილიონი ჰექტარი მრეწველობა და სასარგებლო წიაღისეული       • ამ სექტორის წილი მშპ-ში: 11 %        • ძირითადი მრეწველობა: ნავთობი და გაზი, ნავთობპროდუქტები, ფოლადი, ტექსტილი და ავტომობილების წარმოება        • ძირითადი ხელოსნური ნაწარმი: ხალიჩები, ფარდაგები, მექოთნეობა, მოზაიკური სამუშაოები        • დასაქმებულთა რაოდენობა: 55560        • საავტომობილო ქარხნების წარმადობა: 837195        • ცემენტის წარმოება: 29.299 მილიონი ტონა        • მნიშვნელოვანი წიაღისეული: ქვანახშირი, მეტალები, მარილი, მინერალები, ქვები        • მოპოვებული წიაღისეულის დამატებითი ღირებულება: 4618050 მილიონი რიალი        • ექსპლოატაციაში მყოფი საბადოების რაოდენობა: 2886        • სახელმწიფო სექტორში არსებუი საბადოების რაოდენობა: 343        • კერძოდ საკუთრებაში არსებული საბადოების რაოდენობა: 2543 ენერგეტიკა       ენერგეტიკა ნებისმიერი ქვეყნისათვის პროგრესისა და განვითარებისათვის მთავარი ფაქტორია, ამის გათვალისწინებით ისლამური რესპუბლიკის მთავრობა ყველა ძალას ხმარობს ამ სექტორის წარმატებული მუშაობისათვის.        ელექტროენერგია ყველა ქვეყანაში ინფრასტრუქტურის ის სასიცოცხლო სფეროა, რომელიც აუცილებელია მრეწველობისა და საზოგადოებრივი ცხოვრების განვითარებისათვის. ამ დარგს უდიდესი მნიშვნელობა აქვს პროგრესისა და ეკონომიკური განვითარებისათვის და განიხილება, როგორც ეკონომიკის სექტორში განვითარებისა და ინფრასტრუქტურის აქტივობის ზრდის მთავარი იმპულსი.        • ნავთობისა და გაზის საერთო მარაგი: 130.80 ბილიონი ბარელი        • ნავთობპროდუქტების წარმოება: 1.533 მილიარდი ბარელი წელიწადში        • ნედლი ნავთობის ექსპორტი: 932 მილიონი ბარელი წელიწადში        • ნავთობგადამამუშავებელი ქარხნების რაოდენობა: 9        • ირანული გაზის მარაგი: 26.75 ტრილიონი კუბური მეტრი        • თხევადი გაზის წარმოება: 139.6 მილიონი კუბური მეტრი დღეში        • ნავთობისა და გაზის ექსპორტი: 26.573 მილიარდი აშშ დოლარი წელიწადში        • გაზმომარაგების ქსელში ჩართულ მომხმარებელთა რაოდენობა: 5.7 მილიონი        • გაზსადენით უზრუნველყოფილი ქალაქების რაოდენობა: 614        • გაზმომარაგების საქალაქო ქსელის სიგრძე: 79000 კმ        • ნავთობპროდუქტების წარმოება: 13.1 მილიონი ტონა წელიწადში        • ელექტროენერგიის წარმოება: 164.5 მილიონი კვტ/სთ        • სოფლების რიცხვი, რომლებიც სარგებლობენ ელექტროენერგიით: 49000        • ელექტროენერგიის მომხმარებელთა რაოდენობა: 18.8 მილიონი        • კაშხლების რაოდენობა (გრუნტი და ბეტონი): 157 (13 რევოლუციამდე, 144 რევოლუციის შემდეგ)        • მშენებარე კაშხლების რიცხვი: 84        • პოზიცია კაშხლის მშენებლობის მიხედვით: მესამე ადგილი ჩინეთისა და თურქეთის შემდეგ        • წყალსადენის მომხმარებელთა რიცხვი: 9.240 მილიონი        • წყალსადენით უზრუნველყოფილი ქალაქების რაოდენობა: 760 კომერციული სექტორი       • მთლიანი სავაჭრო ბრუნვა: 209000 მილიონი რიალი        • იმპორტი: 26.151 მილიარდი აშშ დოლარი        • არასანავთობო ექსპორტი: 5.5 მილიარდი აშშ დოლარი        • თავისუფალი სავაჭრო და სამრეწველო ზონების რაოდენობა: 6        • განსაკუთრებული ეკონომიკური ზონების რაოდენობა: 16        • ადგილობრივი ინვესტიციები თავისუფალ ზონებში: 4634 მილიარდი რიალი        • ინვესტირების მატების საშუალო დონე: 31 %        • საზღვარგარეთული ინვესტიციებით განხორციელებული პროექტების რიცხვი: 159        • უცხოური ინვესტიციების ოდენობა რევოლუციის გამარჯვების შემდეგ: 8.223.755.000 აშშ დოლარი ფოსტა და ტელეკომუნიკაციები       • ფიქსირებული სატელეფონო ხაზების რიცხვი: 21 მილიონზე მეტი        • ფიჭური სატელეფონო ხაზები: 5.08 მილიონი        • სოფლები, რომლებიც სარგებლობენ სატელეფონო ხაზებით: 43800        • ქალაქები, რომლებიც სარგებლობენ ფიჭური ტელეფონების ქსელით: 771        • საფოსტო გადარიცხვები: 414 მილიონი წელიწადში        • ინტერნეტის მომხმარებელი: 5.5 მილიონი გზები და ტრანსპორტი       • გზების სიგრძე: 80720 კმ        – გზატკეცილების სიგრძე: 26579 კმ        – რკინიგზები: 7584 კმ        – ძირითადი გზები: 25863 კმ        – შემოვლითი გზები: 37363 კმ        • რკინიგზის მგზავრთა რიცხვი: 17.397 მილიონი წელიწადში        • ავიახაზების მგზავრთა რაოდენობა: 11.891 მილიონი წელიწადში        • საავტომობილო ტრანსპორტის მგზავრთა რაოდენობა: 217.7 მილიონი წელიწადში        • აეროპორტების რაოდენობა: 53

კულტურული და საგანმანათლებლო სფეროს მონაცემები       • მოსწავლეთა საერთო რაოდენობა: 15.335 მილიონი        • პირველი საფეხურის მოსწავლეთა რაოდენობა: 6.29 მილიონი        • მეორე საფეხურის სტუდენტთა რაოდენობა: 4.371 მილიონი        • უმაღლესი სკოლების სტუდენტთა რაოდენობა: 4.772 მილიონი        • განსაკუთრებული უნარის მქონე სტუდენტთა რაოდენობა: 72000        • კერძო სკოლების რაოდენობა: 9414        • უნივერსიტეტების სტუდენტთა საერთო რაოდენობა: 2117000        • სახალხო უნივერსიტეტების სტუდენტთა რაოდენობა: 888889        • თავისუფალი უნივერსიტეტების (აზად) სტუდენტთა რაოდენობა: 1022018        • წინა საბაკალავრო დონის სტუდენტთა რაოდენობა: 487800        • ბაკალავრის დონის სტუდენტთა რაოდენობა: 1322869        • მაგისტრის დონის სტუდენტთა რაოდენობა: 76588        • სადოქტორო (Phd) და უფრო მაღალი დონის სტუდენტთა რაოდენობა: 58674        • წერა-კითხვის ცოდნის დონე 6 წლისა და მეტი ასაკის მოსახლეობაში: 85.81%

პრესა       • ბეჭდვითი პრესის საერთო რაოდენობა: 2871        • ლიცენზირებული გაზეთების რაოდენობა: 196        • ბეჭდვითი გაზეთების რაოდენობა: 119        • ადგილობრივი ბეჭდვითი გაზეთების რაოდენობა: 17        • ინგლისურენოვანი გაზეთების რაოდენობა: 4        • არაბულენოვანი გაზეთების რაოდენობა: 2        • სომხურენოვანი გაზეთების რაოდენობა: 1        • უსინათლოთათვის განკუთვნილი გაზეთების რაოდენობა: 1 სხვა სტატისტიკური მონაცემები       • სატელევიზიო მაუწყებლობების საერთო რაოდენობა: 42        • რეგიონული სატელევიზიო მაუწყებლობები: 30        • საერთო-ეროვნული სატელევიზიო მაუწყებლობები: 6        • საერთაშორისო სატელევიზიო მაუწყებლობები: 4        • რადიო მაუწყებლობები: 8        • მოქმედი კინოთეატრების რაოდენობა: 268        • კინო: მაყურებელთა რაოდენობა: 17.809 მილიონი        • წარმოებული კინოფილმების თემატიკის რაოდენობა: 64        • საჯარო ბიბლიოთეკების რაოდენობა: 1.580        • გამოცემული წიგნების თემატიკის რაოდენობა: 40.930        • გამოცემული წიგნების ცირკულაცია: 153.753.000        • უცხოური პრესის საინფორმაციო სააგენტოების წარმომადგენლობათა რაოდენობა ირანში: 80        • უცხოელ ტურისტთა რაოდენობა: 1.585.000        • სოციალური დაზღვევით მქონე პირთა რაოდენობა: 7.16 მილიონი        • ჯანმრთელობის დაზღვევის მქონე პირთა რაოდენობა: 32800000        • დაზღვეულთა პროცენტული მაჩვენებელი: 90 % ქალთა საქმიანობა       • ქალთა რაოდენობა: 33 მილიონი        • ქალთა პროპორციული წილი დასაქმებულთა შორის: 49 %        • ქალ მასწავლებელთა წილი მასწავლებელთა საერთო რიცხვში: 50.5 %        • ქალ სტუდენტთა წილი სტუდენტთა საერთო რიცხვში: 50 %        • უნივერსიტეტებში ჩარიცხულ სტუდენტქალთა პროპორციული წილი: 64 %        • სტუდენტ ქალთა საერთო რაოდენობა უნივერსიტეტებში: 435635        • საჯარო სექტორში დასაქმებულ ქალთა რაოდენობა: 710233 (22 %)        • საჯარო სექტორში დასაქმებულ ქალთა პროპორციული რაოდენობა: 9.4 %        • ქალთა არასამთავრობო ორგანიზაციები: 139        • ქალ დეპუტატთა რაოდენობა პარლამენტში: 12        • პარლამენტის წევრთა შორის ქალთა პროპორციული წილი: 4 %        • ქალთა სპორტულ ორგანიზაციებში გაერთიანებულ სპორტსმენ ქალთა რაოდენობა: დაახლოებით 1 მილიონი

ჯანმრთელობა და მკურნალობა       • საავადმყოფოთა რაოდენობა: 738        • საწოლების რაოდენობა საავადმყოფოებში: 203000        • საავადმყოფოს საწოლების პროპორციული მაჩვენებელი: 1 საწოლი 592 კაცზე        • ჯანმრთელობისა და სამკურნალო ცენტრების რაოდენობა: 7345        • ჯანმრთელობის სახლთა რაოდენობა: 16023        • სასწრაფო დახმარების ცენტრები: 438        • მედიკამენტების მწარმოებელ საწარმოთა რაოდენობა: 122        • სიცოცხლის საშუალო ხანგრძლივობა: 70 წელი გამოქვეყნდა ირანის ისლამურ რესპუბლიკაში       1. ქართველი ირანელები, ისპაჰანი, 1979 (ფერეიდნელი ავტორი მოჰამად სეფიანი).        2. ქართული ზღაპრები, თეირანი 1979 (მთარგმნელი აბოლფაზლ აზმუდე).        3. ქართველები, თეირანი, 1984 (ავტორი დეივიდ მარშალ ლენგი, მთარგმნელი ქ-ნი როყიე ბეჰზადი).        4. საქართველო (ეძღვნება ივ. ჯავახიშვილის დაბადებიდან 120 წლისთავს), თეირანი, 1996 (ავტორი-როინ მეტრეველი, მთარგმნელი ბაჰრამ ამირაჰმადიანი, რედაქტორი ჯემშიდ გიუნაშვილი, საქართველოს საელჩოს გამოცემა ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტროს თანადგომით).        5. ვეფხისტყაოსანი შოთა რუსთაველის შედევრი, თეირანი, 1998 (გამოკვლევა და თარგმანი ფარშიდ დელშადისა, რედაქტორი ჯემშიდ გიუნაშვილი, საქართველო-ირანის სამეცნირო-კულტურული ურთიერთობისა და თანამშრომლობის საზოგადოების გამოცემა ირანში საქართველოს საელჩოს თანადგომით).        6. საქართველოს გეოგრაფია (სპარსულ ენაზე), თეირანი, 1998 (ავტორი ბაჰრამ ამირაჰმადიანი).        7. საქართველო (ცნობარი სპარსულ ენაზე), თეირანი, 1999 (ავტორი ქ-ნი ფარვინ მოაზამი, ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტროს გამოცემა).        8. ვეფხისტყაოსანი, რაშთი, 2000 (მთარგმნელი მოჰამადქაზემ იუსეფფური, რედაქტორი მაგალი თოდუა, გილანის უნივერსიტეტის გამოცემა).        9. ირანის ქართველები, ისპაჰანი, 2000 (ფერეიდნელი ავტორი მალექ მოჰამედ რაჰიმი).        10. ქართველების ადგილი ირანის ისტორიაში, კულტურასა და ცივილიზაციაში, ისპაჰანი, 2000 (ფერეიდნელი ავტორი საიდ მულიანი).

საიდ მულიანის წიგნის - "ქართველების ადგილი ირანის ისტორიაში,
კულტურასა და ცივილიზაციაში" გარეკანი

11. ირან-საქართველოს ისტორიულ-კულტურული ურთიერთგავლენა, თეირანი, 2001 (”მრგვალი მაგიდის” მასალები, ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტროს გამოცემა).        12. ქომეილის ლოცვები, ისპაჰანი, 2001 (არაბულ-სპარსულ-ქართული ტექსტები, თარგმნა ფერეიდნელმა სასულიერო პირმა მოჰსენ ხუციანმა).        13. ათასერთი ქართული ანდაზა (ქართუკლ-სპარსული ტექსტები), თეირანი, 2002 (თარგმანი თეა შურღაიასი და ფარშიდ დელშადის, რედაქტორი ჯემშიდ გიუნაშვილი, ირანის საგარეო საქმეთა სამინისტროს გამოშვება).        14. საქართველოს გეოგრაფია, ისპაჰანი, 2002 (ფერეიდნელი ავტორის იმამყული ბათოვანის მიერ შედგენილი საკითხავი წიგნი დაწყებითი კლასების მოსწავლეთათვის).        15. სპარსული ლიტერატურის ენციკლოპედია, მეხუთე ტომი, თეირანი, 2003 (სამხრეთ კავკასიისა და დაღესტნის ირანისტების ბიო-ბიბლიოგრაფიული ცნობარი - ტომის ერთი მესამედი (200 გვერდამდე) ეძღვნება ქართველ ავტორებს).        16. ქართული ენა სპარსულენოვანთათვის, გილანის უნივერსიტეტის გამოცემა, რაშითი, 2004 (ავტორი ლეილა გეგუჩაძე, მთარგმნელი ფარდინ ქომაი, რედაქტორი ჯემშიდ გიუნაშვილი).        17. თბილისის კეკელიძის სახელობის ხელნაწერთა ინსტიტუტის სპარსულ ხელნაწერთა აღწერილობა, ტ. პირველი, თეირანი, 2004 (შემდგენელი სეიფოლა მოდაბერ-ჩაჰარბორჯი, ირანის საგარეო სქმეთა სამინისტროს გამოცემა).        18. საქართველო ისტორიის შარაზე, თეირანი, 2004 (ავტორი ბაჰრამ ამირაჰმადიანი, ცივილიზაციათა დიალოგის საერთაშორისო ცენტრის გამოცემა).

გამოყენებული ლიტერატურა       1. გაზეთ ”საქართველოს რესპუბლიკის” 2008 წლის 12 თებერვლის სპეციალური ჩანართი.        2. სტატისტიკური მონაცემები ირანის ისლამური რესპუბლიკის შესახებ. (ირანის ისლამური რესპუბლიკის საელჩო. თბილისი. თებერვალი, 2006)